Wanneer de mieren schreeuwen

Titelbeschrijving

Alex Boogers, Wanneer de mieren schreeuwen. Uitgeverij: Podium, Amsterdam (2013)

Samenvatting

De ik-figuur neemt op 1 februari 2013 een taxi naar de Erasmusuniversiteit waar hij een lezing wil geven over de mogelijkheden die je in je leven kunt hebben als je maar genoeg moeite ervoor doet. Het is eigenlijk een soort peptalk.
Maar hij treft op weg ernaar toe een chauffeur (Gabriël) die hem vertelt dat precies tien jaar geleden de winter voor zijn familie begonnen is. De ik-verteller wil graag dat hij zijn verhaal vertelt. Gabriël heeft weinig hoop dat de ik- verteller naar hem zal luisteren. Het is ook op dezelfde dag dat de Amerikaanse spaceshuttle explodeerde waarbij acht astronauten om het leven kwamen. Dat was wereldnieuws, maar in Rotterdam-Zuid gebeurde op die dag ook iets tragisch.

Het neefje van Gabriël heette Socrates, hij is genoemd naar de beroemde Braziliaanse voetballer. De vader en moeder van Socrates zijn Cabo’s (afkomstig van Kaapverdië). De vader kon het echter helemaal niet wennen in Nederland en vertrok weer naar huis. Hij liet nauwelijks iets van hem horen, maar zijn moeder spreekt niet slecht over hem. Socrates groeit op met zijn zusje Janice en zijn halfbroer Jason. Zijn moeder moet hard werken om hun een menswaardig bestaan te geven. Socrates is dertien jaar en zit in de tweede klas van vmbo, maar zijn moeder wil graag dat hij arts wordt. Gabriël treedt op als een soort vervangende vader en datzelfde doet de trainer van de voetbalclub Transvalia waar Socrates speelt. Deze Nico is bezeten van voetbal en van zijn team en ziet Socrates als één van zijn grote talenten. Hij laat hem scouten door Feijenoord. Hij belt juist naar Maria op om haar te vertellen dat Feyenoord positief heeft gereageerd op de test en dat hij uitgenodigd wordt. Moeder is trots, maar Sedar is op dat moment niet thuis. Het is 1 februari, het sneeuwt en hij is met vrienden aan het spelen bij metrostation Slinge. Ze gaan sneeuwballen gooien vanaf het parkeerdak. Een val van Socrates raakt een auto die stopt. Er stapt iemand uit die een pistool trekt en drie schoten lost. Socrates wordt getroffen. De jongens lopen weg maar Jamal komt terug. Gabriël gaat Socrates zoeken en hoort van Jamal dat die is neergeschoten. Het is een noodlottig ongeval: de dader wordt nooit aangehouden. Gabriël bedankt de ik-figuur dat hij naar hem heeft willen luisteren.

In de collegezaal geeft de ik-verteller een ander college dan hij van plan was. Hij vertelt het verhaal van Sedar Socrates Souares om aan te geven dat het leven van iemand door toeval kan worden bepaald en vaak aan een zijden draadje hangt. In tegenstelling tot wat hij van plan was te vertellen aan de studenten is het leven dus niet altijd maakbaar.

Verhaalanalyse

Titelverklaring:

De titel 'Wanneer de mieren schreeuwen' heeft eigenlijk niets met het verhaal te maken. Tijdens het verhaal komt er een stukje waarin Gabriël verteld over e monnik die zo verstild was geraakt dat hij de mieren kon horen schreeuwen. Dit vergelijkt hij met de dood van zijn neefje.

"Mijn vader vertelde ooit een verhaal over een boeddhistische monnik die naar China reisde om in een grot te wonen. Hij was zo verstild geraakt dat hij de mieren kon horen schreeuwen. Hij was zich van alles bewust. Een klein zuchtje wind voelde aan alsof zijn huid verbrand was. Ik begreep mijn vader niet altijd. ‘Het leven kan zo overweldigend zijn dat je er juist geen deel meer van kan uitmaken,’ zei hij. ‘Je moet je dan wel terugtrekken'."

Motto

Door het boek heen staan soms lege pagina's met daarop een motto. De motto's gaan over voetballen. De motto's volgen:

' De spits is een eenzame wolf' (p. 47).

' Geweld lost niets op, niet buiten het veld, en ook niet binnen het veld. Wees een gentleman. De bal is rond en onpartijdig. Die rolt naar iedereen op dezelfde manier' (p. 65).

' Er wordt altijd jacht gemaakt op de spits. Met kleine tikjes, duwtjes, soms met een grove overtreding. De angel uit het team van de tegenstander halen, noemen ze dat' (p. 95).

' Sommigen horen de Braziliaanse drums, anderen zwaaien mee als het legioen 'Olé, olé" zingt. Het gaat steeds om het ritme. Je moet ritme hebben. Je beweegt op een cadans die jij alleen hoort en voelt, binnenin. Je speelt met hart en ziel. De bal vraagt erom. De beste voetballers ter wereld hadden een feilloos ritme' (p. 109).

Thema

Het voornaamste thema van het boek is zinloos geweld. Dit is zo omdat Socrates neergeschoten is door iemand terwijl hij eigenlijk heel onschuldig maar een sneeuwbal gooide. Zo zie je maar weer hoe snel iemands leven ten einde kan worden gebracht. Ook word er in het verhaal gespiegeld naar de ramp van de spaceshuttle in Colombia waarbij 7 astronauten zijn omgekomen. In het verhaal komt ook veel voor over de vader-zoon relaties. Gabriël vertelt veel wijze lessen die hij van zijn vader heeft geleerd en Socrates mist zijn vader heel erg en zoekt daarom een vaderfiguur in Gabriël en Nico.

Tijd en ruimte

Het verhaal speelt zich af in Rotterdam.

Er zijn twee verschillende periodes waarover verteld wordt. Zo heb je 2013. Een man is overweg naar een lezing en in de taxi verteld de taxichauffeur over zijn neefje Socrates. Het verhaal van de taxichauffeur speelt zich af in 2003.

Het verhaal wordt dus met flashbacks verteld.

Vertelinstantie

Het verhaal wordt in het begin en aan het eind in de ik-persoon van de man die onderweg is naar de lezing, maar in het midden wordt het verteld in de ik-persoon van Gabriël. Tijdens het sneeuwballengevecht waar Socrates is neergeschoten wordt het verteld in de hij-vorm omdat Gabriël hier niet bij was.

Personages

ik-persoon - Er is niet duidelijk wie de ik-persoon is maar ik ga ervan uit dat het de schrijver Alex Boogers is. Hij is op weg naar een lezing en komt in de taxi van Gabriël terecht. Gabriël gaat hem het verhaal over zijn neefje vertellen. Hij is een ex-bokser

Gabriël - Oom van Socrates. Gabriël verteld het verhaal aan de ik-persoon.

Socrates - Socrates is een jongen die van voetballen houdt, maar wordt op jonge leeftijd doodgeschoten. Socrates is een lieve jongen die ervan droomt om het ver te schoppen in zijn voetbalcarrière.

Moeder van Socrates - De moeder van Socrates is een zorgzame vrouw dat het beste wil voor haar kinderen en zich dan ook grote zorgen maakt dat Socrates alleen over straat loopt in het donker.

Eindoordeel

Ik vond het verhaal heel erg leuk maar ook een beetje langdradig. Ik wist van te voren al dat Socrates dood ging en daarom duurde het voor mij erg lang voordat het gebeurde. Ik vond het verhaal daarentegen wel erg leuk. Je kwam erg veel te weten over het leven van Socrates en ik vond het ook erg zielig dat hij werd neer geschoten. Het boek is ook makkelijk te lezen en ik snapte het erg goed. Ik raad het boek zeker aan.

Keuzeopdracht

Wat was je eerste indruk na het lezen van het boek?

Ik vond het een leuk boek om te lezen. Wel vond ik dat het een lang dradig boek was, omdat er meerdere verhalen door elkaar gingen en omdat ik wist wat er ging gebeuren, maar de dood van Socrates gebeurde pas aan het einde van het boek.

welk karakter vond je het leukst en waarom?

Ik vond Socrates het leukst, omdat hij een sportieve jongen was en omdat het leek alsof hij een heel lief familie jongetje was. Hij was erg netjes en heel erg sociaal.

Welk karakter vond je het minst leuk en waarom?

Ik vond die man die Socrates dood heeft geschoten het minst leuk, omdat door hem het leven van Socrates ophield. In het boek wordt er niet veel over die man vertelt, behalve dan dat hij nooit meer terecht is gesteld en nooit de gevangenis in hoefde, omdat er te weinig bewijs was.

Welke emoties kreeg je door het lezen van het boek?

Ik vond het een leuk boek, omdat het leek alsof het een hele gezellige familie was en ik vond het ook heel lief dat die gabriël ook werd betrokken bij die familie en dat het leek dat hij echt een deel van dat gezin was. Ook vond ik het grappig, want er zijn momenten in het boek dat ik het grappig vond, zoals dat Socrates met die vrienden sneeuw balen gingen gooien en dat er nog niets mis was gegaan. Daarnaast kreeg Socrates een vriendinnetje waar die mensen om hem heen grapjes over gingen maken. Maar aan het einde vond ik het heel erg zielig, omdat Socrates dood werd geschoten.

Waarom heb je gekozen om dit boek te lezen?

Omdat we in de les begonnen met het lezen van het boek. Daarna vond ik het z'n leuk boek dat ik hem verder ben gaan lezen.